کاشي لخت از زيبا ترين و فاخرترين کاشي ها مي باشد داراي بر جستگي بوده و براي آن که طرح حاصل شد و آن ها را خشت خشت مطابق طرح کنار هم قرار مي دهند کاشي لخت در قرون پنجم و ششم رواج يافت ) lakht (لعاب اين کاشي ها متفاوت است و با لاجورد شنگرف نقره طلا، مس و روي است. کاشي زير نقشي گل کاشي رل به اشکال مختلف هندسي مثل هشت ضلعي شش ضلعي مربع و مثلث و....... مي بريدند بعد روي آن را لعاب داده و به کوره مي بردند زماني که کاشي از کوره خارج مي شد يک زمينه رنگي ساده داشت با هم ترکيب کرده و روي آن نقش مورد نظر را طراحي مي کردند بعد دوباره به کوره مي بردند و کاشي زير نقشي پديد می آمد. نمونه هاي آن در ازاره هاي حرم امام رضا و خواجه ربيع است

 کاشي تراش يا معرق ، کاشي هاي ساده و معمول را در در رنگ هاي مختلف انتخاب کرده و در شکل ها و اندازه هاي گوناگون با نقش گردان مي برند اين شکل ها و طرح ها معمولاًبه صورت منحني هاي باريکي به صورت سر شاخه پيچک وگل و جوانه هستند که در هم ميروند طراحي روي اين کاشي ها بحث مفصلي دارد تنها اشاره مي شود که اين طرح هاي گردان بند بند دارند که بر اساس اين بند ها طرح ها دسته بندي مي شوند بند هاي معروف عبارتند از بند اسليمي بند ختايي بند رومي و يا آجري بهترين نمونه در قبه سبز کرمان (قراختييان)بوده است.

 کاشي پيش بر: براي تهيه کاشي را قبل از بردن به کوره و هنگامي که تر است به شکل مورد نظر در مي آورند قالب هايي از چوب يا فلز به شکل دلخواه مي سازند بعد آن را بر روي خشت دو نم و تر قرار مي دهند اطراف قالب را مي برند تا خشت همان شکل را به خود گيرد آن را لعاب داده و به کوره مي برند اگر خشت ها لعاب نداشته باشد آجر پيش بر مي شود نمونه هاي آن در در مسجد زوزن و مسجد گناباد ديده ميشود در کاشي پيش بر کاشي ها روي خود طرح ندارند فقط رنگ دارند وبه شکل خاصي بريده شده اند که کنار هم قرار مي گيرند نمونه هاي خوب در سر در خانقاه با يزيد بسطامي و شاه کار آن در مسجد سنگان زوزن که کاشي ها مثل تور به هم بافته شده است در چغا زنبيل نمونه هاي اين کاشي ديده مي شود.

 کاشي مهري: کف قالب را با نقش مورد نظر و پستي و بلندي لازم کنده کاري مي کردند و بعد خمير گل رس را در قالب ريخته تا گل خودش را بگيرد بعد قالب را در محل مناسبي برگردانده و صبر مي کردند تا گل کاملاًخشک شود سپس لعاب داده و به کوره مي بردند گاهي اوقات روي برجستگي را لعاب داده و هنگامي که خشت پخته مي شود گوديها آجر بوده و بر جستگي ها کاشي. کاشي مهري را بايد نوعي کاشي پيش بر دانست نمونه هاي خوب آن در مسجد جامع يزد، گنبد سلطانيه و مسجد کبود تبريز ديده مي شود. کاشي هفت رنگ: در زمان شاه عباس بدليل سازندگي بي وقفه بنا به سليقه رايج سراسر بنا ها را با کاشي پوشانده ولي چون ساخت کاشي معرق طولاني بود کاشي هفت رنگ که داراي سرعت کمتر بود جاي آن را گرفت . کاشي هاي ساده را به صورت چهار گوش کنار هم مي چينند بعد طرح مورد نظر را روي کاشي هاي ساده طراحي و رنگ آميزي مي کردند بديهي است که هر يک از کاشي ها تنها بخشي از طرح کل نما را در خود داشت سپس آ ن را دوباره به کوره برده پس از بيرون آمدن کاشي هفت رنگ آماده بود کاري که با کاشي معرق ما هها طول مي کشيد با کاشي هفت رنگ ظرف دو الي سه روز به اتمام ميرسيد زيرا چيدن کاشي هاي ساده چهار گوش کنار هم خيلي سريع انجام مي گرفت و نقش انداختن روي يک صفحه بزرگ به صورت يک جا خيلي آسانتر از تراش و طراحي روي تک تک کاشي ها بود. طرح کاشي ها معمولاًاسليمي و پيچکها و گل هاي زيبا بود و زمينه اکثراً فيروزه اي بود. دوام کاشي هفت رنگ کمتر از معرق بود.

کاشي ابرو باد: بيشتر براي فرش کف در زمان قاجار رواج يافت براي ساخت آن لعاب آبي و لعاب سفيد را روي کاشي مي ريختند چون طرح مشخصي نداشت مخلوط آزاد آبي و سفيد زيبايي خاصي به کاشي ميداد گاه تمام کف را اين گونه فرش فرش مي کردند و گاه کناره ها را ، نمونه آن در شمس العماره تهران ديده مي شود.

 معقلي: ترکيب سفال و کاشي را معقلي گويند نام قديم آن در هم است نمونه خوب آن در مسجد جامع اصفهان است در خط بنايي از معقلي زياد استفاده مي کردند به اين ترتيب که روي آن را شطرنجي و در خانه هاي سفيد و رنگي اسماءمقدس را به کارمي برند.